Theo Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên, sừng tê giác do chất keratin (chất
sừng) tạo ra, tương tự như thành phần cấu tạo của móng tay. Không có bất
kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh rằng sừng tê giác có thể chữa
được bệnh ung thư hay các bệnh khác như nhiều người vẫn lầm tưởng. Hơn
thế nữa, theo các bác sĩ đông y, hầu hết sản phẩm được cho là sừng tê
giác đang có mặt trên thị trường đều là “hàng giả”.
Nhiều người thường mài sừng tê giác lấy bột pha uống với nước. Ảnh: AFP
Tổ chức Bảo vệ các loài hoang dã quốc tế cũng khuyến cáo, sừng tê
giác chủ yếu được cấu tạo bởi chất sừng, cũng như thành phần của tóc và
móng tay con người. Tuy nhiên, lâu nay nhiều người châu Á vẫn tin sừng
tê giác dạng bột có thể chữa bất cứ bệnh gì từ đau đầu tới bệnh gút...
Thực tế từng có người bị nhiễm độc da dị ứng do uống sừng tê giác. Đây
là một bệnh nhân nữ 21 tuổi, ở Hoàn Kiếm, Hà Nội, uống sừng tê giác để
chữa nhiệt miệng lâu ngày. Sau khi uống 2 hôm, chị bắt đầu thấy xuất
hiện các nốt mụn mủ và ban đỏ ở mặt, ngứa và đau rát, sau đó lan ra hai
cánh tay, sốt nhẹ.
Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Trường, Trung tâm dị ứng miễn dịch lâm sàng, Bệnh
viện Bạch Mai, ngoài tác dụng hạ sốt tương đối tốt, các công dụng chữa
bệnh khác của sừng tê giác hiện chưa được chứng minh. Bên cạnh đó, nó có
nhiều thành phần khá phức tạp với nhiều loại hoạt chất có nguồn gốc xa
lạ với con người, nên sừng tê giác hoàn toàn có nguy cơ gây các phản ứng
dị ứng và nhiễm độc. Vì vậy, người dân cần thận trọng khi sử dụng.
Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn, Chủ nhiệm Khoa Đông y Bệnh viện Trung ương
quân đội 108, cho biết, theo y học cổ truyền, tê giác vị chua mặn, tính
lạnh, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm đau và cầm máu. Nó thường
được dùng để chữa các chứng bệnh như sốt thương hàn, co giật, sốt vàng
da, phát ban, chảy máu cam... Phụ nữ có thai, những người thể tạng hàn
(thường sợ lạnh, tay chân lạnh, đại tiện phân lỏng, nát, sống phân, nước
tiểu trong và nhiều...) mà không sốt thì không được dùng.
Nghiên cứu thành phần hóa học của sừng tê giác người ta thấy chủ yếu là
keratin, ngoài ra còn có canxi cacbonat, canxi photphat. Khi thủy phân,
sừng sẽ cho các axit amin như tyrosin, axit tiolactic, xystein.
Kết quả nghiên cứu dược lý học hiện đại cho thấy, trên động vật thực
nghiệm, sừng tê giác có tác dụng hưng phấn cơ tim, làm tăng sức co bóp,
tăng nhịp và tăng cung lượng tim, giải nhiệt, trấn tĩnh, chống co giật,
làm tăng số lượng tiểu cầu và rút ngắn thời gian đông máu... Trên lâm
sàng, các nhà y học cổ truyền Trung Quốc đã nghiên cứu dùng tê giác điều
trị viêm não do virus, dị ứng, cấp cứu ngộ độc cà độc dược.
Theo thạc sĩ Toàn, cả trong và ngoài nước chưa có một công trình nghiên
cứu khoa học nào chứng minh sừng tê giác có thể điều trị ung thư hay làm
tăng khả năng cương dương. Gần đây, người ta có dùng sừng tê giác để
điều trị ung thư, xơ gan... Kết quả điều trị chỉ tốt một phần với thể
ung thư huyết nhiệt, còn loại khác nhiều khi lợi bất cập hại.
Ông Toàn cũng khuyến cáo, tê giác đã được đưa vào sách đỏ để bảo vệ và
do tin đồn là sừng tê giác quý nên bị làm giả rất nhiều. Từng có người
mua phải sừng tê giác được làm bằng bột đá và nhựa tổng hợp. Việc làm
giả sừng tê bằng sừng trâu, sừng bò... hiện nay cũng rất tinh vi nên
không thể phân biệt được và cũng không có tiêu chí nào để đánh giá thật
giả. Thực tế, ở Việt Nam, sừng tê giác rất hiếm và gần như không có, chủ
yếu nhập lậu từ châu Phi và Myanma.
Hiện nay, các nhà y học cổ truyền ở một số nước đã nghiên cứu dùng sừng
của con trâu nước. Họ nhận thấy dùng nó thay thế sừng tê giác không
những thích hợp với các chứng bệnh tương tự mà còn có tác dụng hạ nhiệt
và làm hết vàng da, giải độc thanh vị, an thần... Tuy nhiên, lượng dùng
sừng trâu nước phải gấp 8-10 lần so với sừng tê giác. Ngoài sừng trâu
nước ra, người ta còn dùng sừng bò, sừng sơn dương và móng chân lợn để
thay thế.
Mới đây, ông Trầm Bê, một đại gia ngân hàng ở Sài Gòn trình báo là bị
mất cắp sừng của con tê giác tiêu bản trưng bày trong nhà ông. Chiếc
sừng này nặng khoảng 4 kg, trị giá chừng 4 tỷ đồng. Đại gia đưa ra một
hồ sơ chứng từ cho thấy con tê giác này được săn bắn hợp pháp tại Nam
Phi và nhập về Việt Nam với mục đích trang trí trong nhà.
Theo Vnexpress